به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»،  در این نشست علمی که پیش از ظهر امروز در پژوهشکده معارف قرآن دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد، سیدحسین فلاح زاده در مقام ارایه دهنده بحث در ابتدا به تعریف معانی مختلف سیره پرداخت.

وی بحث خود را با بیان مفهوم سیره از حیث نگاه و رویکرد مورخین و تاریخ نگاران اختصاص داد و گفت: سیره از دیدگاه مورخین به معنی شیوه زندگی پیامبر و معصومین(ع) به کار رفته است.

این محقق افزود: مغازی نیز به معنی سیره به کار رفته است، زیرا با نظر به مباحثی که در متون دینی به کار رفته است نمی‎توان مغازی را به عنوان غزوات صرف به کار برد.

استاد دانشگاه بیان کرد: سیره در قرآن کریم نیز در باب ماضی و مضارع و امر به کار رفته است؛ مشتق سیره یا اسم مصدر در سوره طه به کار رفته است؛ در آنجا خداوند از سیره به عنوان کلمه شکل و صورت استفاده کرده است.

وی تصریح کرد: در نهج البلاغه نیز از سیره استفاده شده است؛ امام فرمودند که امام باید با سیره خود بیش از زبان خود مردم را هدایت کند ؛در اینجا سیره به عنوان سلوکی است که در مقابل لسان به کار رفته است.

فلاح زاده گفت: امام علی(ع) در خصوص حضرت پیامبر نیز از این واژه استفاده می‎کنند و سیره را با کمی تفاوت از سنت بیان می‎کنند؛ سیره در اینجا به عنوان روش و منش یاد شده است؛ در فقه، سنت به معنی فعل است و عمل و نوع عمل است.

وی افزود: به نوعی می‎توان سنت را دستاورد سیره دانست؛ یعنی اهل بیت و پیامبر با سلوک خود یک سنت را پی ریزی می‎کنند؛ سیره در بیانات امام حسن(ع) نیز به کار رفته است؛ امام حسین(ع) نیز در یک سخن معروف خود در هنگام خروج از مدینه از سیره استفاده کردند؛ در اینجا حضرت به سیره خاص و نوع و کیفیت خاص سیره رسول خدا اشاره دارند.

استاد دانشگاه بیان کرد: شهید مطهری تعریف دقیقی از سیره ارایه می دهند؛ ایشان سیره نگاری تاریخی را رد می‎کند و بیان می‎داره که سیره نگاران تاریخی رفتار پیامبر را نوشتند در حالی که اسلوب و روش و سبک رفتار پیامبر را بیان نکردند.

وی تصریح کرد: شهید مطهری بیان می‎کند که بحث ما در سبک پیامبر است؛ مثلا پیامبر تبلیغ می‎کردند ولی وظیفه ما آن است که سبک و متد رهبری و تبلیغ ایشان را دریابیم.

فلاح زاده گفت: سیره در واقع به معنی نوع سلوک فردی و اجتماعی است؛ اگر سیره را متد رفتار بدانیم، باید ببینیم که این سبک رفتاری از کجا برخاسته است ؛این سبک درک و فهم و تجربه و اصول ذهنی حاکم بر رفتار انسان است؛ ذهن اطلاعات انسان را به یک اصول و قواعد مبدل می‎کند.

وی افزود: اصول ذهنی در طول زمان با توجه به تجربیات تغییر می‎کند؛ مثلا با مشاهده یک سری مخاطرات، احتیاط ذهنی انسان بیشتر می‎شود؛ این مساله در خصوص معصومین صدق نمی‎کند زیرا اصول ذهنی این حضرات ثابت است و با زمان تغییر نمی‎کند؛روی دیگر سکه سیره ،اصول ذهنی است.

وی تصریح کرد: نفس عمل اهل معصومین در هر موضوعی با رویکرد سیره‎ای باید مد نظر باشد؛ در واقع سبک عمل عمل معصومین(ع) از شکل ظاهری رفتار مهمتر است.

فلاح زاده گفت: در بحث مغازی باید گفت که مغازی بخشی از سیره است؛ سیره مفهومی عام دارد؛ سیره کلیه سلوک رسول خدا را در بر می‎گیرد و مغازی بخشی از سیره است.

در ادامه این نشست، حجت‏‎الاسلام والمسلمین علی اکبر ذاکری نویسنده کتاب سیمای کارگزاران امیرالمومنین(ع) در نقد سخنان دکتر فلاح زاده، پایه بحث را روی تلقی ارایه دهنده بحث در زمینه اولین کاربرد بحث سیره بنانهاد.

وی در نقد این بحث که مغازی یکی از کاربردهای سیره است گفت: در واقع اولین استفاده از بحث سیره در اسلام در خصوص مغازی انجام شده است.

این نویسنده تاریخ اسلام در ادامه بیان کرد: امام علی (ع) بیان می‎کنند که حاکم باید با سیره و رفتار و کردار خود مردم را تحت تاثیر قراردهد نه اینکه تنها با زبان مردم را به راه خیر هدایت کنیم.

وی افزود: این توصیه به اهل علم نیز بیان شده است که اهل علم باید بیش از زبان بیشتر با عمل خیر خود مردم را به سوی حقیقت رهنمون سازند.

استاد حوزه بیان کرد: سیره به معنی رفتار و عمل است؛ این تعریف در کلام اهل بیت(ع) نیز بیان شده است؛ عبدالرحمن بن عوف از امام علی(ع) سوال می پرسد که در حکومت از چه روشی استفاده می‎کنند که حضرت علی(ع) بیان کردند که روش پیامبر را عمل می‎کنند ولی بیان کردند که از سیره خلقا پیروی نمی‎کنم.

نویسنده کتب دینی گفت: امام سجاد(ع) در دعای مرزداران مفهوم سیره را به معنی مغازی به کار بردند؛ نکته مهم آن است که کاربرد اولیه سیره، درباره مغازی است؛ یعنی اینکه سیره درباره مغازی مطرح شده است.

حجت‏‎الاسلام والمسلمین ذاکری تصریح کرد: از آنجا که مغازی به معنی حرکت است، جنگ های حضرت پیامبر به عنوان سیره نیز به کار برده شده است؛ یعنی کاربرد اولیه سیره در مغازی بوده است ولی اینکه چه کسی اولین بار سیره را در مغازی به کار برده است مباحث مختلفی مطرح است.

وی افزود: اهل بیت(ع) نیز سیره را کمتر در غیر از مغازی به کار بردند؛ در باب ظهور نیز مباحثی که در خصوص سیره امام زمان(عج) درزمان ظهور، بیان شده است مترادف با همین معنی سیره به معنی مغاضی به کار برده شده است.

استاد حوزه بیان کرد: اگر به کتب شیخ طوسی مراجعه کنیم، در آنجا نیز به این نکته برخورد می‎کنیم که از کتاب جهاد به عنوان کتاب سیر یادشده است؛ درنهایه شیخ طوسی نیز که بر اساس متون اهل بیت(ع) تنظیم شده است همین تعبیر به کار برده شده است.

نویسنده کتب دینی گفت: حرکت در یک جنگ عنصر اصلی به شمار می‎رود؛ در یک جنگ فرصت چون و چرا نیست و به همین دلیل، حرکت در مفهوم سیره اهمیت دارد.

حجت‏‎الاسلام والمسلمین ذاکری تصریح کرد: سیره، تدوین اعمال مشاهیر و اعمال افراد به نام نیز به کار برده شده است؛ اینکه بیان کنیم که هر سیره‎ای از طرز تفکر افراد بر می خیرد، سخن درستی است و به همین دلیل سیره را در خصوص افراد مهم که منطق و روش و رفتار آنها همراه با ضابطه است به کار برده شده است.

وی افزود: با این اوصاف، اولین کاربرد سیره در جنگ‎ها بود و سپس در عمل رخ نمایی کرد؛ سنت، دارای بخش‎هایی است که از مهمترین آنها، عمل و رفتار است که شامل سیره است.

استاد حوزه بیان کرد: قاعده نیز از یک سیره و رفتار استخراج می‎شود می شود ولی به این معنی نیست که رفتار، سیره نیست؛ رفتار شامل حالت و هیئت خاص است که به آن سیره می‎گویند.

نویسنده کتب دینی گفت: حضرت علی(ع) در جنگ با معاویه با صدای بلند فریاد می زدند که معاویه را از بین می‎بریم ولی با صدای پایین تری از ان شاالله استفاده می‎کردیم.

حجت‏‎الاسلام والمسلمین ذاکری تصریح کرد: سیره را در قواعدی که هنوز استخراج نشده است منحصر کنیم؛ نفس رفتارهای معصومین(ع) سیره است ولی بحث از آن است که چه رفتاری را می‎توانیم از این سیره استفاده کنیم.

پس از سخنان حجت‏‎الاسلام والمسلمین ذاکری، فلاح زاده نیز در دفاع از بیان اولیه خود به مغازی را یکی از بخش های مرتبط به سیره عنوان کرد.